Уключана ў дзяржаўны рэестр батанічных калекцый Рэспублікі Беларусь (пасведчанне №18, выдадзенае Міністэрствам прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя Рэспублікі Беларусь 25.07.2005). Куратар калекцыі - старшы навуковы супрацоўнік Міхаіл Мікалаевіч Рудзевіч.
Па стане на 01.01.2016 года ў дэндралагічнай калекцыі захоўваецца 2444 узоры прыналежных 1476 відам і ўнутрывідавых таксонаў, у тым ліку: 1419 відаў, са 174 родаў, з 62 сямействаў.
Амаль за 85 гадоў існавання Цэнтральнага батанічнага саду некалькімі пакаленнямі спецыялістаў-дэндролагаў праведзена вялікая работа па прыцягненню - інтрадукцыі - шырокага пераліку новых для Беларусі драўняных раслін з розных фларыстычных абласцей Зямлі. Назапашаны за гэты час вопыт па колькасці такіх раслін у калекцыйных фондах Саду і іх размнажэнню прадастаўляе рознабаковыя навукова-абгрунтаваныя перадумовы для іх выкарыстання ў розных галінах народнай гаспадаркі і ўзбагачэння дэндрафлоры рэспублікі. У апошнія дзесяцігоддзі новыя магчымасці для зялёнага будаўніцтва рэспублікі раскрывае шырокае ўключэнне ў інтрадукцыйны працэс гатункавага матэрыялу дэкаратыўных драўняных раслін.
Калекцыя драўняных раслін пачала фармавацца ў Садзе практычна з моманту яго заснавання. Пераважная частка дэндралагічнай калекцыі ЦБС НАН Беларусі сканцэнтравана ў межах яго тэрытарыяльна-тэматычнага падраздзялення - дэндрарыя.
Паўночнай мяжой дэндрарыя з'яўляецца алея клёна серабрыстага, заходняй - алея таполі канадскага, усходняй - алея з яблынь крэбаў, паўднёвыя межы дэндрарыя і Саду супадаюць. Тэрытарыяльна дэндрарый раздзелены на 7 сектараў радыяльна разбежнымі ад цэнтральнага партэра алеямі з абарыгенных і інтрадуцыраваных драўняных парод.
Структурна дэндрарый сфарміраваны па геаграфічным прынцыпе, згодна з якім драўняныя расліны пры іх пасадцы на пастаяннае месца размяшчаюцца ў асобных геаграфічных сектарах у адпаведнасці з іх геаграфічным паходжаннем. Такое рашэнне было прынятае першапачаткова, яшчэ пры яго арганізацыі. У большасці выпадкаў межы тэрытарыяльных і геаграфічных сектараў супадаюць.
У працэсе фарміравання тэрыторыі і калекцый Саду і дэндрарый перажываў розныя пераўтварэнні. Змяняліся колькасць, месцазнаходжанне, памеры і назвы геаграфічных частак калекцыі драўняных раслін.
У цяперашні час дэндрарый займае каля 46 га і складаецца з шасці геаграфічных сектараў "Беларусі", "Еўропы і Сібіры" (з трэндам да паступовага выдзялення двух самастойных сектараў - "Еўропы" і "Паўночна-Усходняй і Паўночнай Азіі (Сібіры) ”), “Усходняй Азіі” (раней “ДВК і Усходняй Азіі”), “Каўказа” (раней “Крыма і Каўказа”), “Заходняй і Цэнтральнай Азіі” (раней “Сярэдняй Азіі”), “Паўночнай Амерыкі”, дзе экспануюцца прадстаўнікі адпаведных флор.
Першаснай тэрытарыяльнай адзінкай дэндрарый з'яўляецца ўчастак. Участкі маюць адвольную форму і аддзеленыя сябар ад сябра пешаходнымі дарожкамі ці сцяжынкамі, у кожнага з іх маецца сталы нумар.
Для забеспячэння добрай агляднасці калекцыйных экспазіцый і цэласнасці ўспрымання пейзажнага аблічча ствараемых раслінных ландшафтаў пасадку раслін імкнуліся ажыццяўляць з улікам іх габітуса і памераў.
На пачатковых этапах фарміравання дэндралагічнай калекцыі Саду было зроблена масавае прыцягненне насення і раслін з разнастайных айчынных і замежных раслінаводчых цэнтраў. У першыя гады гэты працэс развіваўся ў некаторым родзе спантанна. Пасля прыцягненне дэндраэкзатаў пачалі ажыццяўляць больш мэтанакіравана - на аснове інтрадукцыйных планаў і ў адпаведнасці з метадам радавых комплексаў, прапанаваным Ф.М. Русанавым. Гэтыя тэарэтычныя і практычныя падыходы па магчымасці захоўваюцца і цяпер.
Працы па прыцягненню пасяўнога і пасадачнага матэрыялу, яго падрошчванні, пасадцы на пастаянныя месцы і догляду за імі заўсёды выконваліся пісьменнымі спецыялістамі дэндралагічнага падраздзялення Саду, пад кіраўніцтвам высокакваліфікаваных навуковых супрацоўнікаў, у ліку якіх былі вядомыя батанікі і дэндролагі рэспублікі. За мінулы гістарычны перыяд у сувязі з рознымі структурнымі пераўтварэннямі ў Акадэміі статус і назва дэндралагічнага падраздзялення Саду неаднаразова змяняліся (“аддзел драўняных раслін”, “лабараторыя драўняных раслін”, “лабараторыя інтрадукцыі драўняных раслін”, “аддзел інтрадукцыі драўняных раслін” і інш. , але, нягледзячы на гэта, у яго калектыве заўсёды захоўваласязыходная мэтанакіраванасць і пераемнасць ідэй.
Асноўная частка раслін у калекцыях вырашчана з насення, атрыманых у парадку абмену па дэлектусам. Гэтым тлумачыцца тое, што большасць відаў прадстаўлена 1-2 экзэмплярамі, нямногімі ўзорамі. Некаторая частка раслін паступіла ў выглядзе саджанцаў і чаранкоў з батанічных садоў і іншых батанічных устаноў блізкага і далёкага замежжа. Экспедыцыйныя зборы зыходнага матэрыялу для інтрадукцыі драўняных раслін у месцах іх натуральнага вырастання пачалі практыкавацца толькі з пачатку 80-х гадах 20 стагоддзі.
Будаўніцтва Цэнтральнага батанічнага саду НАН Беларусі было пачата ў 1932 годзе на плошчы, якая складала ў той час 106 гектараў (цяпер - 93 гектары). Планоўка Саду ажыццяўлялася ў адпаведнасці з эскізнай схемай занавання яго тэрыторыі, распрацаванай членам-карэспандэнтам АН БССР, прафесарам Сцяпанам Паўлавічам Мельнікам. Яна прадугледжвала вылучэнне цэнтральнага партэра і разбіццё ўсяго выдзеленага пляца на сектары, якія размяжоўваліся радыяльна разбежнымі ад яго алеямі і абводнай слімападобнай алеяй. Значная частка сектараў у паўднёва-ўсходняй частцы Саду адводзілася для фарміравання дэндралагічнай калекцыі. Прыцягненне інтрадуцэнтаў і навуковае суправаджэнне работ па стварэнні калекцыі ажыццяўлялася навуковымі супрацоўнікамі і спецыялістамі створанага ў 1933 г. у ЦБС НАН Беларусі аддзела дэндралогіі. З моманту стварэння і да 1938 года яго ўзначальваў былы дырэктар ЦБС С.П.Мельнік.
Закладка партэра і алей была распачатая ўжо ў 1932 годзе, а актыўнае напаўненне батаніка-геаграфічных сектараў (Паўночнай Амерыкі, Далёкага Усходу, Еўропы і Сярэдняй Азіі) - пераважна з 1936 года. У канцы 30-х гадоў А.Л.Новікавым на аснове літаратурных дадзеных і з улікам ужо наяўнага досведу іх інтрадукцыі ў Беларусь і сумежныя рэгіёны быў распрацаваны першы план інтрадукцыі драўняных раслін. У адпаведнасці з ім для выпрабавання ў адкрытым грунце было рэкамендавана 79 відаў іглічных і 907 відаў лісцяных драўняных раслін.
У 1940 годзе была пачата рэалізацыя генеральнага праекта рэканструкцыі Саду, распрацаванага спецыялістамі батанічнага інстытута ім. В. Л. Камарова Акадэміі навук СССР з улікам глебавых асаблівасцей і рэльефу яго тэрыторыі. Згодна з ім стварэнне масавых драўняных пасадак прадугледжвалася на тэрыторыі геаграфічнай (13,9 га), лесапаркавай (42 га) і ландшафтнай (8 га) зон. У геаграфічнай зоне вылучаліся сектар флораў Усходняй Азіі і Далёкага Усходу, Паўночнай Амерыкі, Еўропы і Сібіры, БССР, Крыма і Каўказа і Сярэдняй Азіі.
У 30-50-я гады ў аддзеле дэндралогіі побач з ужо знакамітымі на той час навукоўцамі - прафесарамі С.П. Мельнікам, М.П. Томіным, М.Г. Васільковым, і 3.П. Праскураковым пачыналі сваю навуковую дзейнасць Н.Д. Несцяровіч, А.П. Підаплічка, А.І. Чарнянкоў і інш. У гэты перыяд калектыў аддзела нараўне з будаўніцтвам саду праводзіў шырокую навукова-даследчую працу ў вобласці інтрадукцыі раслін, вывучэнні мясцовай флоры і расліннасці, дэкаратыўнага садоўніцтва і памалогіі. Працы па стварэнні дэндралагічнай калекцыі Саду і вядзенне даследаванняў у галіне інтрадукцыі драўняных раслін з 1939 і фактычна да 1957 года ўзначальваў Н.Д. Несцяровіч, заслужана абраны за свой уклад у батанічную навуку акадэмікам АН БССР.
З 1957 па 1989 гады аддзел, а пасля лабараторыю інтрадукцыі драўняных раслін узначальваў доктар біялагічных навук М.У Шкутко.
З 1989 года па цяперашні час працай лабараторыі інтрадукцыі драўняных раслін кіруе кандыдат біялагічных навук І.М. Гарановіч. Цяпер у лабараторыі інтрадукцыйную работу вядуць навуковыя супрацоўнікі і спецыялісты: Н.В. Македонская, Т.У. Шпітальная, М.М. Рудзевіч, В.Г. Грынкевіч.
Масавыя пасадкі інтрадуцыраваных і мясцовых драўняных раслін ажыццяўляліся не толькі на тэрыторыі дэндрарыя ЦБС, але і ў яго ландшафтным парку. Размеркаванне асноўных пляцаў, выкарыстоўваных у Садзе для экспанавання прадстаўнікоў дэндралагічнай калекцыі, прыведзена на малюнках 1 і 2. Як відаць з прыведзеных дыяграм найвялікім пляцам характарызуецца сектар беларускай флоры - 30,4 га або 66% ад агульнай плошчы геаграфічных сектараў. Гэта звязана з тым, што яе экспазіцыі ахопліваюць практычна ўсю лесапаркавую частку, дзе некаторыя віды раслін прадстаўлены не асобнымі экзэмплярамі, а групамі і нават масівамі. Калі выключыць з разгляду гэтую частку дэндрарыю, то сярод пакінутых геграфічных сектараў на самых вялікіх пляцах экспануюцца флоры Паўночнай Амерыкі (7,2 га, 47%) і Ўсходняй Азіі (4,6 га, 30%). Найменшую плошчу займае сектар, на якім прадстаўлена флора Каўказа (0,5 га, 3%). У калекцыі Саду прадстаўлены розныя жыццёвыя формы раслін: дрэвы, хмызнякі, паўхмызнякі, хмызнячкі і ліяны. Пераважнымі жыццёвымі формамі з'яўляюцца хмызнякі (47,4 працэнта) і дрэвы (39,7 працэнта). Істотны ўдзел расценяў здольных праяўляць сябе і дрэвамі і хмызнякамі (8,2%). Доля ліян невялікая (3,5%), а паўхмызнякоў і хмызнячкоў - малазначная (1,1 і 0,2% адпаведна).
Пераважная частка інтрадуцыраваных у ЦБС НАН Беларусі драўняных раслін натуральна распаўсюджана на тэрыторыі Галярктычнай вобласці, якая ўключае Еўропу, Азію і Паўночную Амерыку. Найбольшая колькасць экзотаў інтрадуцыраваных з краін Усходняй і Цэнтральнай Азіі, якія адрозніваюцца надзвычайным багаццем дэндрафлоры. Па колькасці экспануемых таксонаў у сектары Усходняй Азіі прадстаўлена 38 працэнтаў усёй калекцыі. Некалькі меншай колькасцю відаў драўняных раслін прадстаўлена дэндрафлора Паўночнай Амерыкі - 28%, а яшчэ меншым - Еўропы - 20%. Доля раслін з іншых геаграфічных зон у дэндралагічнай калекцыі невялікая і ў суме складае 14%. У экспазіцыі Беларусі адлюстраваны асноўныя раслінныя супольнасці лясоў рэспублікі. У іх прадстаўлена 48 відаў драўняных раслін, у тым ліку 21 від дрэў, 21 від кустоў і 7 відаў паўхмызнякоў і кустоў.
Аналіз насычанасці дэндралагічнай калекцыі Саду відамі ў разрэзе сямействаў. Паказвае, што лідзіруючае месца займае сямейства Rosaceae (475 відаў ці 32%). Менш прадстаўнічыя сямейства Caprifoliaceae (99 відаў або 7%), Betulaceae (85 відаў або 6%) і Hydrangeaceae (72 віды або 5%). Сярод яшчэ менш значных сямействаў такія як: Berberidaceae, Pinaceae, Ericaceae, Oleaceae і Fabaceae (67, 60, 59, 58 і 56 відаў або 4%), Salicaceae, Grossulariaceae і Aceraceae і (47, 42 і 39) , Cupressaceae, Celastraceae, Cornaceae і Fagaceae (30, 26, 23 і 23 выгляду або 2%). Па 1% (22 віды) займаюць у складзе дэндралагічнай калекцыі Rhamnaceae і Tiliaceae. Сумарны ўдзел астатніх сямействаў, якія ахопліваюць 195 арыгінальных відаў, складае 8 працэнтаў. Гэтыя сямействы ўяўляюць, як правіла, менш за 13 відаў, а 17 сямействаў у дэндралагічнай калекцыі Саду прадстаўлены толькі адным відам.
Створаная на працягу некалькіх дзесяцігоддзяў дэндралагічная калекцыя ЦБС НАН Беларусі служыць базай для шырокіх эколага-біялагічных даследаванняў інтрадуцыраваных драўняных раслін: вывучэння іх зімаўстойлівасці, рытмікі сезоннага развіцця, біялогіі плоданашэння, дэкаратыўнасці, адносін да шкоднікаў і хвароб і іншых гаспадарак. Шматгадовыя даследаванні дазваляюць ацаніць адаптацыйныя магчымасці інтрадуцэнтаў да мясцовых глебава-кліматычных умоў, перспектыўнасць увядзення іх у культуру і ўкаранення ў практыку зялёнага будаўніцтва. У сувязі з гэтым, якія растуць у калекцыі Саду інтрадуцыраваныя драўняныя расліны, з'яўляюцца бясцэннай крыніцай зыходнага насеннага і вегетатыўнага матэрыялу для размнажэння перспектыўных відаў.
Наяўны ў дэндралагічнай калекцыі шырокі генафонд сусветнай флоры дазваляе спецыялістам-біёлагам вырашаць разнастайныя навуковыя і прыкладныя задачы шырокага профілю.
Галоўнай задачай па-ранейшаму застаецца захаванне культывуюцца драўняных раслін і прыцягненне новых цікавых відаў.
Асноўнымі працамі апошняга перыяду, у якіх асвячаюцца калекцыйныя фонды, з'яўляюцца:
