Уключана ў дзяржаўны рэестр батанічных калекцый Рэспублікі Беларусь (пасведчанне нумар 19, выдадзенае Міністэрствам прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя Рэспублікі Беларусь 02.08.2005). Куратар калекцыі з 1994г. - вядучы навуковы супрацоўнік, кандыдат біялагічных навук Наталля Віктараўна Македонская.
У калекцыі прадстаўлена больш за 200 таксонаў роду бэз (Syringa), якія належаць да сямейства Маслінавых (Oleaceae L.).
Бэз - адна з самых распаўсюджаных у Беларусі дэкаратыўных культур, карыстаецца шырокім попытам у насельніцтва. Праца па стварэнні калекцыі бэзу пачата ў 1933г. і ішла паралельна з развіццём і станаўленнем ЦБС як навукова-даследчай установы.
Да вайны па дэлектусам атрымана і высеяна насенне 20 краявідных бэзаў для папаўнення дэндрарыю, створаны гадавальнік з 30 сартоў бэзу, прывезеных з Украіны.
У пасляваенны перыяд працы актывізаваліся. У 1957г. у калекцыі налічвалася 44 гатункі бэзу звычайнага, а праз год - 74 гатункі. У 1958г. пачаты селекцыйныя працы. Праведзены таксама буйнамаштабныя пасадкі 219 кустоў бэзу ў ландшафтнай зоне парка.
Паралельна фарміраванню асноўнай часткі калекцыі класічнымі гатункамі французскай селекцыі, праводзілася работа па стварэнню ўласных сартоў пад кіраўніцтвам акадэміка В.М.Смольскага. Адметнай рысай селекцыі В.М.Смольскага і В.Ф. Бібікавай была не толькі яе інтэнсіўнасць і паскораныя метады, але і хуткае прызнанне. Адразу пасля першага масавага красаванне сеянцаў ў 1964г., гібрыды выставілі на ВДНГ СССР у Маскве, адкуль яны атрымалі шырокае распаўсюджванне ў калекцыях розных батанічных устаноў. У тыя часы фармаванне калекцыі шляхам узаемнага абмену было тыпова для батанічных садоў былога СССР. Практычна з выставак беларускія гатункі перадаваліся ў батанічныя сады. Яны і дагэтуль займаюць ганаровае месца ў калекцыях Масквы, Кіева, Рыгі, Вільнюса і інш.
У ЦБС НАН Беларусі створана 16 сартоў, якія атрымалі сусветнае прызнанне. У 1972 годзе 4 сарты беларускіх селекцыянераў В.М.Смольскага і В.Ф Бібікавай былі ўключаны ў Міжнародны рэгістр сартоў бэзу.
Мэтанакіраваную працу па стварэнні сучаснага сірынгарыя паспяхова працягвала ў 70–80-я гады куратар калекцыі к.б.н. Э.А. Бурава. Калекцыйны фонд бэзу складаў 190 гатункаў, у тым ліку познаквітнеючых гатункаў групы Прэстан - 16.
З 1997г. склад калекцыі павялічваўся колькасна і якасна. Калекцыя папоўнілася 120 гатункамі корнесобственного паходжання, атрыманымі in vitro, якія здольныя да самаамаладжэння.
У 2000г. выканана марфолага-фізіялагічная і біяхімічная пашпартызацыя калекцыі, створана база даных.
Унікальнасць калекцыі заключаецца ў колькасным і якасным складзе гатункавага асартыменту. Шэраг гатункаў маюцца толькі ў ЦБС, асабліва гэта ставіцца да гатункаў уласнай селекцыі. Працягваючы селекцыйную работу, у апошнія гады адабрана 3 кандыдаты ў гатункі з сеянцаў свабоднага апылення.
Большую частку калекцыі складаюць класічныя гатункі французскай селекцыі сям'і Лемуана. Шырока прадстаўлены гатункі расійскіх і ўкраінскіх селекцыянераў, у тым ліку геніяльнага селекцыянера А.Л. Калеснікава. У адносна роўных долях прадстаўлены гатункі селекцыянераў Галандыі, Германіі, краін Балтыі (4%, 5% і 3% адпаведна). Каля 3% ад агульнай колькасці займаюць гатункі Канады і Амерыкі. У перспектыве ставіцца задача папаўнення гатункамі з гэтага рэгіёну.
Калекцыя бэзу ЦБС НАН Беларусі цяпер налічвае 248 таксонаў і мае сваю арыгінальнасць дзякуючы наяўнасці ў ёй шэрага рэдка сустракаемых сартоў айчыннай і сусветнай селекцыі. Яна заслужана ставяцца да нацыянальнага здабытку і ўключана ў афіцыйны кадастр калекцый Беларусі, якія ахоўваюцца. У 2011 г. калекцыя бэзу атрымала міжнароднае прызнанне і ўпершыню была адзначана Міжнародным таварыствам бэзу ганаровай граматай.
У 2015 годзе ў рэестр раяніраваных сартоў уключаны новы гатунак бэзу Мінская прыгажуня.
Куст кампактны, вышынёй да 3м. Аднагадовыя ўцёкі шматлікія, гладкія, аліўкава-зялёныя, цыліндрычныя, са слаба прыкметнымі сачавічкамі. Міжвузеллі сярэдняй даўжыні. Лісце - супротыўные, шырока-яйкападобныя да сэрцападобных, востраканцовыя, з шырока-клінаватай падставай, на хвосціках, шчыльныя, цёмна-зялёныя зверху ібольш светлыя знізу. Суквецці -пірамідальныя парныя мецелкі даўжынёй 25-30 см, шчыльныя, двух-трох вяршынныя. Кветка полумахровый буйны да 3 см у дыяметры. Афарбоўка кветкі -ружоватая, хутка выгараюць да бледна-ружовай. Арыгінальнасць гатунку ў багатасці красавання і незвычайным будынку кветкі -ад шматпялёсткавага да полумахрового. Водар моцны прыемны. Тэрмін цвіцення сярэдні (23 траўня). Стваральнікамі і захавальнікамі калекцыі ў розныя гады былі В.Ф.Бібікава, Э.А.Бурава, Г. Матусевіч, Н.В.Македонская.
Вынікі даследаванняў бэзу ў ЦБС адлюстраваны ў шэрагу манаграфічных выданняў:
Шырокая бібліяграфія названых вучоных у перыядычных выданнях.
Асноўны фонд:
Сірынгарый:
Гадавальнік:
