Пачатак стварэння калекцыі трапічных і субтрапічных відаў раслін адносіцца да 1936 г., калі былі пабудаваны першыя разводачныя цяпліцы, прызначаныя для размнажэння пасадачнага матэрыялу для стварэння экспазіцый у праектаваных выставачных аранжарэях. Да Другой сусветнай вайны аранжарэі саду курыравала Наталля Іванаўна Чакалінская, супрацоўнікам працавала Праскоўя Ігнатаўна Ляўданская. Да 1941 г. іх намаганнямі была сабрана калекцыя пальмаў, папараці, суккуленты і іншых раслін тропікаў і субтропікаў. У гады Вялікай Айчыннай вайны Сад быў падвергнуты разбурэнню і спусташэнню. Паводле архіўных дакументаў, агульны пляц аранжарэй, дзе ўтрымоўваліся трапічныя і субтрапічныя расліны, у 1942 г. паменшылася з 700 да 164 м2, з 10 тыс. асобнікаў аранжарэйных раслін да канца вайны атрымалася захаваць толькі каля 600. У 1956 г. пад кіраўніцтвам акадэміка М. В. Смольскага ў Батанічным садзе арганізавана лабараторыя арнаментальных раслін. Да гэтага часу калекцыя трапічных і субтрапічных раслін налічвала ўжо да 6000 экзэмпляраў (каля 800 батанічных відаў, форм і гатункаў, якія адносяцца да 97 сямействаў і 270 родаў). Часова гэтыя расліны былі размешчаны ў пяці невялікіх цяплічка з карыснай плошчай каля 300 м2. Пры ўводзе ў эксплуатацыю ў 1960 годзе фондавай аранжарэі з агульнай плошчай пад шклом 1615 м2 гэтыя расліны былі размешчаны з улікам іх эколага-геаграфічнага паходжання і сістэматычнай прыналежнасці. У розныя гады калекцыйныя фонды трапічных і субтрапічных раслін курыравалі: П. І. Ляўданская, кандыдат біялагічных навук В. С. Вакула, Н. В. Багдан, кандыдат біялагічных навук Д. А. Глоба-Міхайленка, А. С. Медунецкая, Н. А. Янукава, В. М. Чартовіч. Да 1970 года ў калекцыі ўжо налічваецца 1560 відаў са 122 сямействаў, у тым ліку 88 сартоў кветкавых раслін. Разнастайнасць у плане сістэматычнай прыналежнасці выглядае наступным чынам: Споравыя - 40 відаў з 9 сямействаў, Голанасенныя - 27 відаў з 9 сямействаў і Пакрытанасенныя - 1490 відаў з 104 сямействаў, у тым ліку аднадольныя - 435 відаў з 16 сямействаў, двухдольныя - 105 сямействаў. Вялікая дапамога па размяшчэнні і зместу калекцый субтрапічных і трапічных раслін нашаму Саду была аказана з боку Батанічнага інстытута ім. В. Л. Камарова АН СССР. Так, доктарам біялагічных навук Ф. С. Піліпенка ідэнтыфікаваны агавы і шэраг іншых відаў субтрапічнай і трапічнай флоры. Варта адзначыць, што ён на працягу многіх гадоў курыраваў працу фондавай аранжарэі Цэнтральнага батанічнага саду. Гэтая калекцыя, якая адлюстроўвае разнастайнасць і багацце расліннага свету, і цяпер уяўляе вялікую навуковую і вучэбна-асветніцкую каштоўнасць, з'яўляючыся, дзякуючы актыўнай навуковай дзейнасці калектыву лабараторыі аранжарэйных раслін, часткай Нацыянальнага здабытку Рэспублікі. Калекцыі павялічваліся, і патрэбны былі прафесіяналы высокага ўзроўню. Практыка пастаянных стажыровак супрацоўнікаў аранжарэі ў вядучых навуковых установах і батанічных садах Савецкага Саюза і за мяжой становіцца правілам. Адной з першых на стажыроўку ў Галоўны батанічны сад АН СССР у 1959 годзе была накіравана кандыдат сельскагаспадарчых навук Л. П. Лагун. Пад кіраўніцтвам В. А. Паддубнай-Арнольдзі і В. Л. Селязнёвай ёю была пачата работа з культурай архідэй. І тады ж упершыню ў ЦБС былі прывезены і выпрабаваны 34 віды архідэй. У складзе калекцыі былі як цеплалюбівыя віды (Cattleya hybrida, Haemaria discolor, Vanilla planifolia), так і холадаўстойлівыя (Coelogyna cristata, Dendrobium nobile, Phragmipedium Sedenii). Нядаўна работы ў гэтым напрамку адноўлены і вядуцца актыўна не толькі ў плане інтрадукцыі архідных, але і рэпрадукцыі іх in vitro пад кіраўніцтвам акадэміка НАН Беларусі В. М. Рашэтнікава. У 2011 г. генафонд трапічных і субтрапічных архідэй выдзелены ў асобную калекцыю, куратарам якой з'яўляецца навуковы супрацоўнік М. А. Бурчык. Цяпер у калекцыі 197 таксонаў, 114 - прыродных віду (з 44 родаў) і 82 гібрыдныя формы, якія належаць сямейству архідных (Orchidaceae). У складзе калекцыйных фондаў аранжарэйных раслін найбольш шматлікая група суккулентаў (больш за 30% сучаснага калекцыйнага фонду), прадстаўленая 29 сямействамі. У 1960 годзе ў ёй было 117 таксонаў, з іх 49 відаў кактусавых. Куратарам калекцыі многія гады (1944 – 1978 гг.) была малодшы навуковы супрацоўнік П. І. Ляўданская. Асноўная ўвага ў той перыяд надавалася пытанням інтрадукцыі. Прыцягваліся пераважна мамілярыі, апунцыі, эхінапсісы, цэрэусы, рыпсалісы. Да 1976 г. калекцыя суккуленты была прадстаўлена ўжо 500 відамі з 70 родаў. Узнік шэраг пытанняў, звязаных з рэпрадукцыяй асобных відаў, і яны паспяхова вырашаліся ў наступныя гады навуковым супрацоўнікам М. В. Багдан - куратарам калекцыі на працягу больш за 20 гадоў (1983 - 2003 гг.). Ёю былі паспяхова асвоены метады прышчэпкі кактусаў. Пасля, кандыдатам біялагічных навук А. В. Сарока былі распрацаваны метады эфектыўнага размнажэння кактусаў, у тым ліку культуру in vitro (2003 - 2010 гг.). Калекцыя сукулентаў папоўнілася прадстаўнікамі шматлікіх родаў і відаў агававых, таўсцянковых, лілейных. Да цяперашняга часу ў калекцыі прадстаўлены 899 таксонаў, з іх 343 - кактусавыя (куратары - м.н.с. Сарока А.В., м.н.с. Сак Н.Л. (Каралева Н.Л.), з 2013 гады – м.н.с. Пабалавец Т.А. Пачынаючы з 1970 года вядзецца інтэнсіўная інтрадукцыя Папарацепадобных. Матэрыял у выглядзе жывых раслін і спрэчка прыцягваецца з батанічных садоў Масквы, Ленінграда, Цюрыха, Амстэрдама, Патсдама і іншых гарадоў. Драўняныя субтрапічныя і трапічныя расліны прадстаўлены больш за 300 відамі. Сярод іх найбольшую каштоўнасць маюць старажытныя голанасенныя расліны з класаў Cycadopsida, Gnetopsida, Ginkgopsida, Pinopsida. Вялікую цікавасць уяўляюць і пальмы. Інтрадукцыяй іх пачалі займацца з 1937 года. Першымі раслінамі былі Howea forsteriana (Палерма, 1937) і Arecastrum romanzoffianum (Каімбры, 1937). У 1960 годзе з ГБС АН СССР па ініцыятыве акадэміка М. В. Смольскага для стварэння пальмарыя была атрымана вялікая партыя пальмаў, у тым ліку Caryota mitis, Chamaedorea arembergia, Ch.concolor, Rhapis humilis і Sabal palmetto. У 1979 годзе з Батанічнага саду АН Грузінскай ССР (Батумі) былі прывезены 15-гадовыя расліны Howea belmoreana і Livistona chinensis, 18-гадовы экзэмпляр Phoenix roebelenii і 36-гадовы Phoenix canariensis, якія захаваліся і да гэтага дня. Менавіта падчас кіраўніцтва М. В. Смольскага, які ўзначальваў ЦБС з 1955 г. па 1976 г., былі сфарміраваны асноўныя калекцыйныя фонды раслін зачыненага грунта. Вялікі ўклад у фарміраванне калекцый трапічнай і субтрапічнай флоры ўнеслі таксама ў розныя гады дырэктар ЦБС НАН Беларусі, член-кар. НАН Беларусі, д.б.н., прафесар Я.А.Сідаровіч і д.б.н. А. Т. Федарук, які ўзначальваў лабараторыю арнаментальных раслін з 1977 па 1993 гг. Калекцыйны генафонд трапічных і субтрапічных раслін фондавай аранжарэі паслужыў базай для стварэння ў 2007 г. новага аб'екта Цэнтральнага батанічнага саду ў рамках лабараторыі аранжарэйных раслін – Экспазіцыйнай аранжарэі, і ў перыяд з 2006 г. па 2012 г. яе возгла. Карнеева. Цяпер работу па падтрыманню і абнаўленню экспазіцый трапічных і субтрапічных раслін, якія ўключаюць 416 найменняў з 84 сямействаў і 228 родаў, узначальвае куратар м.н.с. Н. С. Каткоўская. Вялікі ўклад у распрацоўку асартыментаў, падрыхтоўку і перадачу матэрыялу, афармленне дэманстрацыйных экспазіцый вільготных і арыдных трапічных і субтрапічных зон Зямлі ўнесла старшы навуковы супрацоўнік лабараторыі В. М. Чартовіч, якая з'яўляецца куратарам калекцыі фондавай аранжарэі з 1975 года. Да цяперашняга часу ў межах дадзенай калекцыі вылучаны самастойныя калекцыі: "Травяністыя трапічныя шматгадовыя расліны", куратарам якой з'яўляецца с. н. с. В. М. Чартовіч і «Драўняныя субтрапічныя і трапічныя расліны», куратар - к.б.н., с.н.с. І. М. Кабушава. У 70-я гады мінулага стагоддзя асартымент кветкавых культур у зрэзцы быў абмежаваны, і па ініцыятыве дырэктара Цэнтральнага батанічнага сада АН БССР акадэміка М. В. Смольскага для селекцыйных работ упершыню была прыцягнута гербера з батанічнага сада Латвіі. Навуковая работа па папаўненню генафонду герберы ў ЦБС НАН Беларусі вядзецца не толькі шляхам прыцягнення і ўвядзення ў культуру новых замежных сартоў, але і шляхам селекцыі ў напрамку атрымання ўстойлівых ураджайных і высокадэкаратыўных сартоў беларускай селекцыі. Першыя работы ў селекцыі герберы ў Цэнтральным батанічным садзе НАН Беларусі звязаны з імем Н. А. Янукавай (куратар калекцыі герберы з 1972 па 1987 гг.). У якасці матчыных раслін для гібрыдызацыі выкарыстоўвалі формы з вялікімі па памеры, у параўнанні з бацькоўскімі, дыскамі трубчастых кветак, што дазваляе захаваць у нашчадстве аптымальныя суадносіны дыяметра суквеццяў да дыяметра дыска. Пры гэтым улічвалі трываласць цветоносов і размяшчэнне лісця, а расліны з гарызантальным размяшчэннем лісця не выкарыстоўвалі пры скрыжаванні. З кожным годам колькасць камбінацый скрыжавання павялічвалася, але для далейшай працы адбіралі толькі лепшыя сеянцы герберы па дэкаратыўных якасцях і прадуктыўнасці цвіцення. Перспектыўныя сеянцы селекцыі ЦБС НАН Беларусі праходзілі дзяржсартавыпрабаванне (г. Кіеў і г. Саласпілс), дзе іх дэкаратыўнасць вызначылі ў 94-100 балаў. Беларускія сортаўзоры ўдзельнічаюць у міжнародных выставах і атрымліваюць дыпломы I ступені. Гатунку «Мая мара» на выставе ў Японіі (г. Осака) прысвоены срэбны медаль. Да 1981 г. калекцыя герберы складалася з 10 сартоў латвійскай селекцыі, у 1990 г. ужо налічвае 25 сартоў латвійскай і галандскай селекцый, у 1993 г. – 7 сартоў латвійскай і галандскай селекцый, у 1999-2. - 14 гатункаў латвійскай, беларускай, украінскай і галандскай селекцый. Догляд калекцыйнага фонду герберы ажыццяўлялі з 1983 г. Л. І. Цярамецкая, з 1987 г. – Т.А. Лапко, з 1993 г. - А.І. Аляхна. З 1994 г. куратарам калекцыі з'яўляецца навуковы супрацоўнік М. М. Глушакова (Н. М. Міхно). Цяпер калекцыйны фонд герберы прадстаўлены 36 таксонамі, сярод іх - гатункі галандскай, латвійскай і беларускай селекцыі, гібрыдныя сеянцы, а таксама 5 прыродных відаў. Сярод субтрапічных пладовых раслін асаблівай папулярнасцю заўсёды карысталіся цытрусавыя. Першыя згадкі пра калекцыю гэтых раслін у ЦБС НАН Беларусі адносяцца да канца 30-х гг. мінулага стагоддзя, калі з Батумі, Сухумі і інш. гарадоў поўдня былі завезены цытрынавыя, апельсінавыя, персікавыя і абрыкосавыя дрэвы (1937 г.). У тыя часы яна налічвала да 50 відаў і гатункаў цытрусавых, вырошчваліся таксама і іншыя пладовыя расліны - псідыум, фейхоа, масліна, мурай. Вядома, што ў гады Вялікай Айчыннай вайны калекцыю цытрусавых удалося часткова захаваць, прычым асобныя лімонныя дрэвы паспяхова пладаносілі. Да 1974 года калекцыя налічвала 7 відаў і 6 сартоў. Пачатак калекцыі паклаў лімон 'Паўлоўскі', атрыманы тронкамі са спецыялізаванага Багародскага плодапітамніцкага саўгаса. Гэта адзін з лепшых гатункаў для паўночных раёнаў у якасці пакаёвай расліны. З Вахшскай занальнай доследнай станцыі інтрадуцыраваных Citrus limon (L.) Burm.f. cv. Meyers, які рэкамендуецца для пакаёвага вырошчвання ў Беларусі. Цікавасць уяўляе і Citrus limon (L.) Burm.f. cv. 'Monackello', які найболей устойлівы супраць самай небяспечнай хваробы цытрусавых – трахеомікоза. Гэты напрамак даследаванняў атрымаў працяг у наступныя гады. Вялікі ўклад у папаўненне калекцыі цытрусавых культур з фондаў Усесаюзнага НДІ горнага садоўніцтва (Сочы, 1991) унеслі: д.б.н. Н.В. Гетка і А.І. Аляхна. У цяперашні час - гэта калекцыя "Пладовыя субтрапічныя расліны", а навуковы супрацоўнік А.І. Аляхна з 1991 г. – яе нязменны куратар. Усяго ў калекцыі 112 форм і гатункаў розных субтрапічных пладовых культур. У розныя гады свой уклад па захаванні калекцыйных фондаў трапічных і субтрапічных раслін унеслі навуковыя супрацоўнікі Г.Ч. Шамшур, аграномы і лабаранты М.М. Новік, В.П. Кудзелка, Г.Ф. Шаліма, С.М. Казей, Л.Г. Чаглік, А.П. Рагавой, Я.Ю. Гупала. У цяперашні час у лабараторыі працуюць доктар біялагічных навук, дацэнт Гетка Н.В., кандыдат біялагічных навук Кабушава І.М., навуковыя супрацоўнікі Чартовіч В.М., Аляхна А.І., Глушакова Н.М., Бурчык Н.А., Сак Н.Л., Пабалавец Т.А., Каткоўская Н.С., Сандрозд Ю.І., аграномы Зайцава А.А., Касмальская А.С., Араім М.О., Агеева О .Л., рабочыя па догляду раслін Дулевіч Я.А., Шарашовец А.У., Кулага Д.А.
